Wat is een paniekstoornis?
Iedereen kent momenten van angst of spanning – vlak voor een belangrijk gesprek, een sollicitatie of een spannende gebeurtenis. Maar wat als die angst ineens, zonder aanleiding, als een golf over je heen slaat? Wanneer het voelt alsof je geen controle meer hebt, je hart tekeergaat, je adem stokt en je denkt dat je flauwvalt of zelfs doodgaat? Dat is het moment waarop een paniekaanval zich aandient. Als zulke aanvallen zich herhalen en je leven erdoor wordt beheerst, spreken we van een paniekstoornis.
Wat is een paniekaanval?
Een paniekaanval is een plotselinge, intense aanval van angst of onbehagen die binnen enkele minuten een piek bereikt. Je lichaam schakelt als het ware over in een overlevingsstand: vluchten of vechten. Maar er is geen directe dreiging – de reactie komt als het ware “uit het niets”.
Typische lichamelijke symptomen:
- Hartkloppingen of versnelde hartslag
- Zweten
- Trillen of beven
- Kortademigheid of het gevoel geen lucht te krijgen
- Pijn of druk op de borst
- Misselijkheid of buikklachten
- Duizeligheid, licht in het hoofd, of gevoel flauw te vallen
- Koude rillingen of opvliegers
Typische mentale/emotionele symptomen:
- Gevoel van onwerkelijkheid (depersonalisatie of derealisatie)
- Angst om de controle te verliezen
- Angst om gek te worden
- Angst om dood te gaan
Wanneer spreken we van een paniekstoornis?
Een paniekstoornis wordt vastgesteld wanneer iemand terugkerende, onverwachte paniekaanvallen ervaart én zich zorgen maakt over de gevolgen ervan (zoals controleverlies, een hartaanval, of sociale afwijzing), of zijn/haar gedrag erdoor verandert (bijv. situaties vermijden).
Mensen met een paniekstoornis leven vaak in een constante staat van alertheid: “Wat als ik weer zo’n aanval krijg?” Deze angst voor de angst kan op zichzelf al verlammend werken.
Wat zijn mogelijke oorzaken?
De precieze oorzaak van een paniekstoornis verschilt van persoon tot persoon. Meestal is het een combinatie van biologische, psychologische en omgevingsfactoren.
Mogelijke oorzaken en risicofactoren:
- Erfelijkheid: paniekstoornissen komen vaker voor binnen families.
- Stressvolle gebeurtenissen: verlies, traumatische ervaringen, burn-out.
- Overgevoelig zenuwstelsel: een verhoogde lichamelijke alertheid kan bijdragen aan de heftigheid van aanvallen.
- Negatieve denkpatronen: zoals “Ik mag geen controle verliezen” of “Dit gevoel is gevaarlijk.”
- Gebruik van middelen: cafeïne, drugs of alcohol kunnen paniekreacties uitlokken.
- Lichamelijke aandoeningen: zoals een te snel werkende schildklier of hartproblemen.
Impact op het dagelijks leven
Een paniekstoornis beïnvloedt niet alleen het lichaam en hoofd, maar ook het dagelijks functioneren.
Mogelijke gevolgen:
- Vermijding van situaties: reizen met het openbaar vervoer, drukke plekken, winkels, sociale bijeenkomsten.
- Beperkingen in werk of studie: door concentratieproblemen of angst voor aanvallen.
- Verstoorde sociale relaties: uit angst om ‘raar’ gevonden te worden of anderen tot last te zijn.
- Verminderde zelfwaardering: het gevoel “zwak” te zijn of jezelf niet te vertrouwen.
- Schaamte en isolement: waardoor de klachten kunnen verergeren.
Paniekstoornis en de rol van de GGZ
Wanneer de paniek je leven belemmert, kan de GGZ ondersteuning bieden.
Mogelijke behandelingen via de GGZ:
- Cognitieve gedragstherapie (CGT): helpt bij het herkennen en doorbreken van angstige gedachten en vermijdingsgedrag.
- Exposuretherapie: geleidelijke blootstelling aan angstopwekkende situaties zonder te vermijden.
- EMDR (bij trauma-gerelateerde angst): gericht op het verwerken van nare ervaringen.
- Medicatie: zoals antidepressiva (SSRI’s) of tijdelijk benzodiazepines, meestal in overleg met een psychiater.
Een verwijzing naar de GGZ loopt via de huisarts. Let wel: de wachttijden kunnen soms lang zijn, wat extra spanning en frustratie met zich meebrengt.
Hoe kan Ego Centralis ondersteunen bij een paniekstoornis?
Bij Ego Centralis bieden we een andere, aanvullende benadering. Geen diagnose, geen labels – maar echte, persoonlijke ondersteuning op basis van wie jij bent en waar jij nu staat.
IEMT – Integral Eye Movement Therapy
IEMT is effectief bij angstklachten en helpt om ingesleten emotionele patronen te verwerken. We werken aan het loslaten van oude triggers, bijvoorbeeld herinneringen aan eerdere paniekaanvallen, en verminderen de intensiteit van angstreacties.
ACT – Acceptance and Commitment Therapy
Met ACT leer je je niet meer te verzetten tegen de angst, maar er ruimte voor te maken. Je leert te leven naar je waarden, ondanks je paniekgevoelens. ACT geeft rust, richting en praktische handvatten om uit vermijdingsgedrag te stappen.
Brain Balance Coaching
Veel mensen met paniekklachten zijn overprikkeld. Brain Balance coaching helpt om je brein te “ontladen” en tot rust te komen. Door te kijken naar o.a. breinvoeding, slaapkwaliteit, ademhaling en dagelijkse structuur, brengen we je weer in balans.
Lifestyle Coaching
Je lichamelijke gezondheid beïnvloedt je mentale veerkracht. We kijken samen naar voeding, beweging, slaap en ontspanning – allemaal factoren die paniek kunnen verergeren of juist verzachten.
Ambulante begeleiding via de gemeente
Soms is er ook praktische ondersteuning nodig. Denk aan hulp bij structuur aanbrengen, administratie of het opbouwen van sociale contacten. Dit kan geregeld worden via Wmo-ondersteuning vanuit de gemeente, in samenwerking met Ego Centralis.
Praktische tips voor omgaan met paniek
1. Herken het begin van een aanval.
Leer de signalen van je lichaam kennen. Hoe eerder je het opmerkt, hoe sneller je erop kunt reageren.
2. Adem rustig.
Adem 4 seconden in, houd 4 seconden vast, adem 6 seconden uit. Focus op je ademhaling helpt je zenuwstelsel kalmeren.
3. Beweeg je lichaam.
Loop een blokje om of doe lichte stretching. Zo komt je lichaam uit de ‘bevriesstand’.
4. Zoek geruststelling in je omgeving.
Praat met iemand die je vertrouwt. Alleen al delen wat je voelt, kan veel spanning wegnemen.
5. Vermijd hyperventilatie-versterkende middelen.
Beperk koffie, alcohol, drugs en suiker. Ze kunnen paniekreacties uitlokken.
6. Laat je niet leiden door vermijding.
Het vermijden van situaties geeft op korte termijn rust, maar houdt de angst op lange termijn in stand. ACT en coaching kunnen je helpen hierin stappen te zetten.
7. Zorg voor regelmaat.
Een stabiele dagstructuur, voldoende slaap, regelmatig eten en ontspanning helpen je zenuwstelsel tot rust te komen.
Tot slot: Je bent niet alleen
Een paniekstoornis kan je het gevoel geven dat je de controle kwijt bent – over je lijf, je hoofd en je leven. Maar je bént niet je paniek. Er is hulp, er zijn wegen naar herstel. En bij Ego Centralis lopen we graag een stukje met je mee, in alle rust, veiligheid en zonder oordeel.
Of je nu behoefte hebt aan inzichten, praktische ondersteuning of emotionele verwerking – je bent welkom, precies zoals je bent.
Wil je verder praten of kennismaken met onze werkwijze? Neem gerust contact op. We luisteren naar je. Echt.
Regelmatig schrijven wij een nieuwsbrief. Hierin vertellen we over Ego Centralis en wat er allemaal op het programma staat.
Relevante artikelen
Alle hoofdrubrieken staan hier voor jou op een rijtje. Klik op de gewenste hoofdcategorie!
Vul hieronder de term of kreet in waarover je meer informatie hoopt te vinden op onze website.
Stuur ons een email!
Your Content Goes Here
