Triggers bij trauma: hoe oude pijn opnieuw geactiveerd wordt

De Ego Centralis Wegwijzer!

Triggers bij trauma: hoe oude pijn opnieuw geactiveerd wordt

Wat zijn triggers?

Triggers zijn prikkels — zowel van binnenuit als van buitenaf — die onbewust een traumatische herinnering, emotie of lichamelijke reactie kunnen activeren. Ze brengen als het ware een oud alarmsysteem op gang, vaak zonder dat je precies begrijpt waarom je je ineens onrustig, verdrietig of overspoeld voelt. Een trigger kan ogenschijnlijk onschuldig zijn: een geur, een blik, een toonhoogte, een aanraking, een bepaalde situatie of zelfs een gedachte.

Bij mensen met trauma — zeker bij posttraumatische stressstoornis (PTSS) of complexe PTSS (CPTSS) — is het zenuwstelsel overgevoelig geworden voor gevaar. Daardoor kan een trigger het lichaam en brein plotseling in een overlevingsmodus brengen, zelfs als er objectief geen acuut gevaar is.

Hoe ontstaan triggers?

Triggers ontstaan doordat trauma zich op een dieper niveau van het geheugen inschrijft, vaak buiten het bewuste denken om. In plaats van dat een herinnering netjes wordt opgeslagen als ‘verleden tijd’, blijft de lading — het gevoel, de geur, de toon, de angst — levend aanwezig in het lichaam en brein.

Wanneer een vergelijkbare prikkel zich opnieuw voordoet, slaat het systeem alarm: “Let op, dit lijkt op toen!” Het gaat daarbij niet om logica, maar om associaties. Zo kun je bijvoorbeeld heftig reageren op:

Een stem die lijkt op die van een dader
Een geur die je onbewust herinnert aan een nare plek
Een situatie waarin je je weer machteloos voelt
Fysiek ongemak of pijn in het lichaam
Conflicten of afwijzing, ook als die mild zijn

Soorten triggers: van duidelijk tot onzichtbaar

Triggers kunnen zich in allerlei vormen voordoen. Soms is het heel duidelijk wat je raakt, maar vaak is het verraderlijk subtiel.

Externe triggers

Externe triggers komen van buitenaf, bijvoorbeeld:

Geluiden (bijv. schreeuwen, harde knallen)
Geuren (bijv. alcohol, ziekenhuislucht)
Beelden of situaties (bijv. gesloten deuren, kleine ruimtes)
Personen (een bekende of onbekende die op iemand lijkt)
Gebaren of lichaamstaal (bijv. vingerwijzen, wegkijken)
Fysieke aanrakingen (zeker als ze onverwacht zijn)

Interne triggers

Interne triggers komen van binnenuit:

Herinneringen, flashbacks of nachtmerries
Gevoelens zoals angst, schaamte of machteloosheid
Lichamelijke sensaties (bijv. hartkloppingen, zweten)
Gedachten die het trauma raken (“Ik ben niet veilig”)
Emotionele reacties van anderen (bijv. iemand die boos wordt)

Waarom zijn triggers zo heftig?

Triggers zijn geen bewuste keuzes. Ze roepen automatische overlevingsreacties op zoals:

Vluchten: de drang om weg te gaan of jezelf af te sluiten
Vechten: boosheid, verzet, gespannen spieren
Bevriezen: verdoofd voelen, niets meer kunnen zeggen of doen
Fawnen (pleasen): onmiddellijk willen zorgen, sussen, jezelf wegcijferen

Deze reacties komen voort uit het autonome zenuwstelsel en zijn bedoeld om te beschermen. Maar als je voortdurend getriggerd wordt, voelt het leven onveilig, uitputtend en verwarrend.

Voorbeelden uit de praktijk

Iemand met jeugdtrauma voelt zich plotseling klein en bang als een leidinggevende zijn stem verheft.
Een overlevende van seksueel geweld schrikt van een geurtje in de lift dat lijkt op dat van de dader.
Iemand met CPTSS raakt overmand door paniek wanneer hij genegeerd wordt in een groep, zonder te begrijpen waarom het zo diep raakt.
Na een jarenlange relatie met narcistisch misbruik voelt iemand zich overspoeld door de ‘lege’ blik van een onbekende.

Triggers hoeven dus niet logisch te zijn. Ze zijn diep lichamelijk en emotioneel geworteld.

Wat kun je doen als je getriggerd wordt?

Hoewel triggers niet altijd te voorkomen zijn, kun je wel leren hoe je ermee omgaat. Bewustwording, zelfregulatie en begeleiding kunnen hierin veel betekenen.

1. Herken het moment van activatie

Leer de signalen van je lichaam en brein herkennen:

Verhoogde hartslag
Onrust in je buik of borst
Tintelingen of spanning
Gedachten als: “Ik moet hier weg” of “Ik ben niet veilig”

Probeer te zeggen tegen jezelf: “Ik word nu getriggerd. Dit gevoel komt uit het verleden. Ik ben nu hier.”

2. Zoek veiligheid in het hier en nu

Grond jezelf: voel je voeten op de grond, kijk rond en noem 3 dingen die je ziet.
Adem bewust: adem in door je neus, uit door je mond, langzaam en diep.
Leg je hand op je hart of buik en herinner jezelf eraan dat je nu veilig bent.
Stap even uit de situatie als dat nodig is. Je mag pauzeren.

3. Breng mildheid in plaats van oordeel

Triggers activeren niet alleen angst, maar vaak ook schaamte of boosheid naar jezelf. Wees mild: Je doet niets fout. Je lichaam herinnert zich iets ouds.

Wanneer hulp belangrijk is

Als triggers je dagelijks leven gaan beheersen, als je je voortdurend gespannen voelt of moeite hebt met sociale relaties, is het belangrijk om professionele ondersteuning te zoeken.

De reguliere GGZ biedt therapieën zoals EMDR, traumagerichte cognitieve gedragstherapie of schematherapie. Dit kan passend zijn, vooral bij PTSS.

Maar niet iedereen vindt voldoende steun in de GGZ. Bij complex trauma of als standaardbehandelingen niet toereikend zijn, zijn er ook andere wegen:

ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum: specialistische traumazorg
Sinai Centrum: expertise in complexe PTSS en comorbiditeit
Traumasensitieve coaches: werken ervaringsgericht en mensgericht
Complementaire zorg: zoals lichaamsgerichte therapie, IEMT, ACT of systemische begeleiding

Hoe Ego Centralis kan helpen

Bij Ego Centralis begrijpen we hoe overweldigend en verwarrend triggers kunnen zijn. Wij bieden begeleiding en coaching bij trauma en herstel, vooral als je niet (meer) verder komt binnen de reguliere zorg of op zoek bent naar een andere benadering.

Onze ondersteuning is persoonlijk, zorgvuldig en afgestemd op jou. Denk aan:

IEMT: voor verwerking van visuele en gevoelsmatige traumalading
ACT: om op een andere manier te leren omgaan met gedachten en gevoelens
Brain Balance coaching: inzicht in het effect van stress op het brein en je gedrag
Lifestyle coaching: praktische ondersteuning voor lichaam, slaap, voeding en leefritme
Persoonlijke coaching: gericht op zelfregulatie, zelfbeeld en herstelstappen
Psycho-educatie: zodat je leert begrijpen wat er gebeurt in je systeem
Post traumatische groei: Leren accepteren dat het verleden een feit is en door gaan met leven samen met de geleerde lessen.

Wat we niet doen, is medische diagnose stellen of behandelingen uitvoeren die in de GGZ thuishoren. Als er sprake is van acute suïcidaliteit, psychoses of ernstige dissociatie, verwijzen we altijd door naar passende hulp. Samenwerking en zorgvuldigheid staan bij ons voorop.

Tot slot: je bent niet je trigger

Triggers kunnen je uit balans brengen, je verwarren of zelfs beangstigen. Maar ze zijn geen zwakte, en jij bent niet je trauma. Elke keer dat je een trigger herkent, een stapje terugneemt of er op een andere manier mee omgaat, groeit er iets in jou. Veerkracht. Bewustzijn. Zelfregie.

Je hoeft het niet alleen te doen. Wij zijn er om met je mee te kijken, stil te staan, te begeleiden. Want oude pijn verdient nieuwe ruimte — met zachtheid, veiligheid en aandacht.

Wil je op de hoogte blijven?

Regelmatig schrijven wij een nieuwsbrief. Hierin vertellen we over Ego Centralis en wat er allemaal op het programma staat.

Relevante artikelen

Onderwerpen in de wegwijzer

Alle hoofdrubrieken staan hier voor jou op een rijtje. Klik op de gewenste hoofdcategorie!

Zoek je naar een specifiek iets?

Vul hieronder de term of kreet in waarover je meer informatie hoopt te vinden op onze website.

Stuur ons een email!

Your Content Goes Here