De Ego Centralis Wegwijzer!
Diagnose en herkenning PTSS / CPTSS
Diagnose en herkenning van PTSS en C-PTSS
“Wat ik voel heeft een naam. En dat maakt ruimte voor herstel.”
Inleiding: Wanneer je je afvraagt of er ‘iets mis’ is met je
Misschien voel je je al langere tijd moe, gespannen of vervreemd van jezelf. Misschien worstel je met emoties die je niet kunt plaatsen, of met herinneringen die steeds terugkomen – soms in beelden, soms in lichamelijke onrust. Misschien heb je jezelf al talloze keren afgevraagd: Wat is er toch met mij aan de hand? Of: Waarom krijg ik mijn leven niet op de rit, terwijl ik zo mijn best doe?
Als je te maken hebt gehad met ingrijpende of langdurige stressvolle gebeurtenissen, dan is het mogelijk dat je klachten te maken hebben met PTSS (Posttraumatische Stressstoornis) of C-PTSS (Complexe PTSS). Het kan een enorme opluchting zijn om te ontdekken dat er een verklaring is voor wat je ervaart – én dat je hierin niet alleen bent.
Wat is een diagnose (en waarom is het soms lastig)?
Een diagnose helpt om een naam te geven aan dat wat je voelt, denkt en ervaart. Het biedt erkenning en richting: je klachten worden niet meer gezien als “aanstellerij” of “zwakte”, maar als begrijpelijke reacties op overbelasting of trauma.
Toch is het stellen van de juiste diagnose bij PTSS of C-PTSS niet altijd eenvoudig. Veel mensen lopen jarenlang rond met vage of verkeerd begrepen klachten. Sommigen krijgen eerst andere labels zoals angststoornis, depressie, burn-out of persoonlijkheidsstoornis. Dat komt doordat trauma op veel lagen doorwerkt – en lang niet altijd als zodanig wordt (h)erkend.
PTSS en C-PTSS: wat is het verschil in diagnose?
PTSS:
De diagnose PTSS wordt meestal gesteld na één of meerdere duidelijke, acute traumatische gebeurtenissen, zoals:
- Een ongeluk of natuurramp
- Geweld of mishandeling
- Seksueel misbruik
- Oorlogssituaties of marteling
Volgens de DSM-5 (het handboek voor psychische aandoeningen) moet er sprake zijn van:
- Herbelevingen
- Vermijding van prikkels die aan het trauma doen denken
- Negatieve veranderingen in denken of stemming
- Verhoogde prikkelbaarheid of waakzaamheid
Deze klachten moeten minimaal een maand aanhouden en leiden tot duidelijk lijden of beperkingen in het dagelijks functioneren.
C-PTSS (Complexe PTSS):
C-PTSS is een uitgebreidere, diepere vorm van PTSS. Het ontstaat meestal na langdurige, herhaalde of relationele traumatisering, zoals:
- Emotionele verwaarlozing in de jeugd
- Opgroeien in een onveilige thuissituatie
- Langdurig seksueel, fysiek of psychisch misbruik
- Mishandeling door een ouder of partner
- Getuige zijn van geweld over een lange periode
Naast de PTSS-symptomen, ervaart iemand met C-PTSS ook:
- Hardnekkige problemen in relaties (wantrouwen, vermijden, pleasen)
- Negatief zelfbeeld (schaamte, schuld, zelfhaat)
- Emotieregulatieproblemen (heftige emoties, dissociatie, leegte)
C-PTSS is officieel erkend door de WHO in de ICD-11, maar (nog) niet volledig in de DSM-5. Daardoor wordt de diagnose in Nederland wisselend gesteld, afhankelijk van de behandelaar of instelling.
Waarom wordt C-PTSS vaak gemist of verkeerd begrepen?
Veel mensen met C-PTSS hebben jarenlang geleerd om door te gaan, te overleven en hun pijn te verbergen. Ze zijn vaak goed in aanpassen, presteren of zorgen voor anderen. Dat maakt dat hun klachten niet altijd als ‘trauma’ worden gezien.
Daarnaast overlappen de symptomen van C-PTSS met andere diagnoses, zoals:
- Depressie
- Angststoornissen
- Borderline persoonlijkheidsstoornis
- Dissociatieve stoornis
- Burn-out of chronische stress
- ADHD of ADD
Zonder oog voor het onderliggende trauma wordt dan alleen de oppervlakte behandeld – en blijft het kernprobleem bestaan.
Hoe herken je PTSS of C-PTSS bij jezelf?
Hieronder een overzicht van signalen en patronen die kunnen wijzen op trauma:
1. Terugkerende herinneringen of gevoelens:
- Flashbacks, nachtmerries, schrikbeelden
- Een overweldigend gevoel dat het “weer gebeurt”
- Onverklaarbare angst, verdriet of woede
2. Vermijding:
- Niet willen denken aan het verleden
- Moeite met voelen of emoties onderdrukken
- Afstand houden in relaties of situaties ontwijken
3. Overactief stresssysteem:
- Altijd ‘aan’ staan, snel schrikken
- Slaapproblemen, vermoeidheid, spierspanning
- Chronische onrust, hyperalertheid of woede-uitbarstingen
4. Verstoord zelfbeeld:
- Schaamte, schuld, jezelf waardeloos voelen
- Innerlijke kritische stem
- Gevoel ‘stuk’ of onveilig te zijn
5. Moeite met emotieregulatie:
- Niet weten wat je voelt
- Heftige stemmingswisselingen
- Dissociatie of leegte ervaren
6. Relationele problemen:
- Niet kunnen hechten of vertrouwen
- Angst om mensen kwijt te raken
- Aantrekken-afstoten gedrag
Herken je meerdere van deze signalen in jezelf, dan kan het zinvol zijn om hulp te zoeken. Je hoeft daarvoor niet eerst “ernstig genoeg” te zijn – je lijden is al reden genoeg.
De rol van erkenning: de kracht van begrijpen wat je voelt
Veel mensen voelen zich pas opgelucht als ze eindelijk begrijpen waarom ze zich al die tijd zo hebben gevoeld. Een diagnose is geen etiket, maar een sleutel tot erkenning. Het laat zien dat jouw reactie begrijpelijk is binnen de context van wat je hebt meegemaakt.
Erkenning betekent:
- Dat je jezelf minder hoeft te veroordelen
- Dat je klachten geen teken van zwakte zijn
- Dat je reacties betekenisvol en logisch zijn
- Dat herstel mogelijk is – stap voor stap
Wat als je (nog) geen diagnose hebt?
Je hoeft niet te wachten op een officiële diagnose om hulp te mogen zoeken. Je hoeft ook niet te kunnen bewijzen dat je “echt iets hebt meegemaakt.” Het feit dat jij klachten ervaart, is reden genoeg om serieus genomen te worden.
Soms is het zelfs helpender om eerst te werken aan herstelgericht begeleiding in plaats van je te richten op labels. Bij Ego Centralis kijken we naar jou als mens, niet als stoornis. We luisteren naar je verhaal, onderzoeken samen je patronen, en bieden ruimte voor erkenning, verwerking en groei.
Tot slot: Je bent niet je diagnose – maar je mag er wél woorden aan geven
Een diagnose kan helpen om jezelf beter te begrijpen. Maar het zegt niets over wie jij ten diepste bent. Jij bent niet je angst, je boosheid, je trauma of je verleden. Jij bent een mens met een verhaal – met kracht, kwetsbaarheid en potentieel.
Of je nu een officiële diagnose hebt of niet:
Je gevoelens zijn écht
Je klachten zijn legitiem
Je hoeft het niet langer alleen te dragen
Bij Ego Centralis ben je welkom, met of zonder diagnose. Wij zien niet alleen je klachten – wij zien ook je veerkracht, je wens tot heling, je unieke pad.
Praktische tips voor PTSS / CPTSS
1. Erken je klachten, zonder ze te bagatelliseren
Het begint bij serieus nemen wat je voelt. Zeg niet langer tegen jezelf: “Anderen hebben het erger” of “Ik stel me aan.” Jouw binnenwereld is echt – ook als die niet altijd zichtbaar is voor de buitenwereld.
Praktijktip: Schrijf eens op wat je dagelijks voelt en denkt. Niet om te analyseren, maar om jezelf serieus te nemen. Wat doet pijn? Waar vermijd je? Wat raakt je?
2. Zoek (en oefen) met veiligheid
Bij trauma is er vaak sprake van een fundamenteel gevoel van onveiligheid – in jezelf, in relaties, of in de wereld. Het is belangrijk om dat stap voor stap te herstellen.
Praktijktip:
- Richt een plek in huis in die écht veilig voelt (licht, geur, deken, kaarsje).
- Leer je lichaam signalen van veiligheid geven: diep ademhalen, jezelf vasthouden, zachte muziek, vertrouwde bewegingen.
- Ontwikkel vaste rituelen: vaste ochtendstructuur of kalmerende avondroutine.
3. Leer je triggers herkennen
Veel klachten bij PTSS/C-PTSS worden onbewust getriggerd door geluiden, woorden, gezichtsuitdrukkingen of zelfs geuren. Deze triggers roepen oude stressreacties op. Ze begrijpen is een stap naar regie.
Praktijktip:
- Houd een “triggerdagboek” bij: Wat gebeurde er net voordat je overstuur raakte, dissocieerde of paniekerig werd?
- Noteer niet alleen wat er gebeurde, maar ook wat je dacht en voelde in je lichaam.
4. Vermijd niet alles – doseer bewust
Vermijding voelt veilig, maar op de lange termijn kan het je wereld heel klein maken. Probeer met mildheid en kleine stappen weer contact te maken met dingen die je uit de weg ging.
Praktijktip:
Kies één situatie of plek die je nu vermijdt, en probeer die stap voor stap weer op te bouwen. Bijvoorbeeld: “Tien minuten naar de supermarkt met muziek op mijn oren.”
5. Zoek verbinding – maar kies zorgvuldig met wie
Je hoeft het niet alleen te doen. Tegelijk hoef je je verhaal ook niet te delen met mensen die het niet kunnen dragen. Goede steun is niet: advies of oordeel – maar: luisteren, ruimte, aanwezigheid.
Praktijktip:
Vraag iemand simpelweg: “Wil je alleen even luisteren, zonder iets op te lossen?”
Of: “Zou je af en toe even willen checken hoe het met me gaat?”
Heb je niemand? Overweeg contact met een lotgenotengroep of coach/therapeut.
6. Zorg voor je zenuwstelsel (lichamelijke regulatie)
Je zenuwstelsel raakt bij trauma vaak chronisch overprikkeld of juist bevroren. Je kunt je lichaam helpen om spanning los te laten.
Praktische oefeningen:
- Aarding: Zet beide voeten stevig op de grond. Voel het contact met de vloer. Adem diep.
- Borst/hartgebied aanraken: Kalmerende zelfaanraking kan regulerend werken.
- Zachte bewegingen: wandelen, rekken, wiegen, op muziek bewegen
- Sensorische rust: Dim licht, vermijd fel geluid, gebruik geur of tast (zachte stof, warm bad)
7. Benoem je verhaal op jouw manier
Je hoeft niet alles te herbeleven. Maar het helpt wel om woorden te vinden voor je ervaringen, stukje bij beetje. Dat brengt structuur in de chaos.
Praktijktip:
- Schrijf in dagboekvorm over je binnenwereld, zonder oordeel
- Gebruik zinnen als: “Wat ik nu voel lijkt op vroeger, omdat…”
- Of teken, beeldhouw, collageer – trauma hoeft niet altijd in woorden
8. Durf professionele begeleiding te zoeken
Je hoeft niet te wachten tot het “ernstig genoeg” is. Therapie of coaching is niet alleen voor trauma met een grote T. Jij mag ook ondersteuning vragen bij wat je intern draagt.
Praktijktip:
Zoek iemand die je veilig vindt en die werkt met trauma-informatie. Denk aan:
- ACT (Acceptance & Commitment Therapy)
- IEMT (voor diepe verwerking)
- Lichaamsgerichte therapie
- Trauma-sensitieve coaching
- Brain Balance & lifestyle-begeleiding
Bij Ego Centralis bieden we dit alles op een afgestemde en menselijke manier. Je hoeft niet te kiezen, we kijken samen wat bij jou past.
Tot slot: wees zacht voor jezelf
Traumaherstel is geen rechte lijn. Soms voel je je sterker, en dan ineens weer alsof alles terug bij af is. Dat hoort erbij. Het zegt niets over je falen – het zegt alles over je proces.
Herinner jezelf aan:
- “Ik ben niet mijn verleden.”
- “Mijn klachten hebben betekenis.”
- “Ik hoef het niet perfect te doen.”
- “Stap voor stap is ook vooruitgang.”
Wil je praktische begeleiding bij dit proces?
Bij Ego Centralis staan we naast je – niet boven je. Je bent welkom met alles wat je meebrengt. We bieden ruimte, rust en richting in je zoektocht naar herstel en eigen kracht.
Regelmatig schrijven wij een nieuwsbrief. Hierin vertellen we over Ego Centralis en wat er allemaal op het programma staat.
Relevante artikelen
Alle hoofdrubrieken staan hier voor jou op een rijtje. Klik op de gewenste hoofdcategorie!
Vul hieronder de term of kreet in waarover je meer informatie hoopt te vinden op onze website.
Stuur ons een email!
Your Content Goes Here
